“Евразиянең трансконтиненталь сәүдә маршрутларындагы урта гасыр шәһәрләре” кыр семинары
9 Августа 2023
2023 елның 6-8 августында Бишкек шәһәрендә Татарстан Республикасы Фәннәр академиясенең А.Х.Халиков исемендәге Археология институты, Кыргыз Республикасы Милли фәннәр Академиясенең Б.Җамгырчинов исемендәге Археология һәм этнология институты һәм Казан (Идел буе) федераль университеты тарафыннан кыр семинары оештырылды. Семинар эшендә Татарстан Республикасы һәм Кыргыз Республикасы галимнәре катнашты.
Чара кысаларында Татарстан Республикасы Фәннәр академиясенең А.Х. Халиков исемендәге Археология институты директоры Ситдыйков А.Г. һәм КФУның Халыкара мөнәсәбәтләр институты директоры Хәйретдинов Р.Р. Иссыккүл петроглифик комплексында (Чолпон-Ата шәһәре), «Буран манарасы» архитектура һәйкәлендә һәм «Буран шәһәрлегендә» (Баласагун шәһәре) петроглифик мирасны саклау һәм өйрәнү мәсьәләләрен тикшерү буенча кыр фәнни семинары үткәрделәр. Кен-Булун шәһәрлегендә 2023 елгы казулар нәтиҗәсендә табылган материаллар каралды һәм Кыргызстан коллегалары белән берлектә һәйкәлне алга таба фәнни өйрәнү бурычлары билгеләнде.
8 августта Кыргыз Республикасы Милли фәннәр академиясе бинасында түгәрәк өстәл утырышы булып узды, аның эшендә Кыргыз Республикасы Милли фәннәр Академиясенең Б.Джамгерчинов исемендәге Археология һәм этнология институты, ТР Фәннәр академиясе Археология институтының Үзәк Азия отряды хезмәткәрләре, кыргыз Республикасының башка фәнни учреждениеләреннән профильле белгечләр, шулай ук Тянь Юцянь җитәкчелегендәге Шаньси провинциясе (КХР) археология институтының археология отряды катнашты.
Түгәрәк өстәл эшен сәламләү сүзе белән КР Фәннәр Академиясенең Тарих, Археология һәм этнология институты директоры А.А.Асанканов ачты. Чара барышында Россиядә тарихи белем бирүне үстерү, дала Евразиясе шәһәрләрен заманча тикшерүләр һәм аларның перспективалары, 2022-2023 еллардагы казулар нәтиҗәләре кебек темаларга докладлар ясалды.
Үз докладында А.Х.Халиков исемендәге Археология институты директоры А.Г. Ситдыйков соңгы ун елда институт үткәргән эшләрнең әһәмиятен ассызыклады. Шулай ук ул дала Евразиясенең урта гасыр Шәһәр үзәкләренең тарихи үсешен өйрәнү буенча төрле илләрдән тикшеренү коллективларының тырышлыкларын туплау кирәклеген билгеләп үтте.
2022-2023 елларда барлыгы 255 кв.м. мәйданда тикшеренүләр үткәрелгән. Сокулук шәһәрчегендә шахристан-1 нең тышкы стенасына якын төзелгән торак бина калдыклары тикшерелгән, суфа белән тандыра учагы калдыклары, шулай ук ике төзелеш горизонтының чүплек һәм хуҗалык чокырлары эзләре ачыкланган. Кен-Булун һәйкәлендә 120 һәм 115 кв.м мәйданлы ике казылманы тикшерү барышында торак һәм һөнәрчелек биналары, шулай ук керамик әйберләрне яндыру буенча горн калдыклары тикшерелгән.
Семинар барышында Чуй үзәнлегендә ачыкланган урта гасыр шәһәр үзәкләрен өйрәнү Урта Идел буе синхрон һәйкәлләрен өйрәнү белән тыгыз бәйләнештә баруы билгеләп үтелде һәм әлеге тикшеренүләрнең урта гасырларда Евразиянең дала бүлгесендә барган тарихи-мәдәни процессларны өйрәнү буенча глобаль проектның бер өлеше булырга тиешлеге ассызыкланды.